Generalnie rzecz biorac , anioly powstaly wedlug jednej koncepcji z dzwiekow wydobywajacych sie z ust Adonai /Boga/, wedlug innej skladaja sie w polowie z wody, w polowie z ognia i wiekszosc angelologow podaje liczbe ich skrzydel, jako piec.
Anioly, z wyjatkiem Gabriela, nie znaja jezyka aramejskiego, w zwiazku z tym nalezy sie do nich zwracac po hebrajsku. Ale generalnie Talmud odradza rozmow z aniolami. "jezeli czlowiek znajdzie sie w klopotach, niech nie wzywa Michala, ani Gabriela, ale Mnie niech wola" /Ber. 13 a/

Tora wymienianie imion aniolow zaczyna w ksiedze Daniela. Pierwszymi sa Gabriel i Michal. Numeri /Ksiega Liczb/ wymienia czterech glownych aniolow, stojacych przy tronie Pana. Sa to ; Michal, Gabriel, Uriel i Rafael. Michal stoi ze strony prawej i opiekuje sie plemieniem Rubena. Uriel /a nie Uziel/ stoi po lewicy i jego obowiazkiem jest opieka nad plemieniem Dana. Gabriel stoi z przodu i zajmuje sie plemieniem Judy. Rafal natomiast jest z tylu tronu i odpowiada plemieniu Efraima.

Najwazniejsze anioly to oczywiscie Michal i Gabriel, ktorzy uczestniczyli w slubie Adama i w pogrzebie Mojzesza. Michal strzeze Izraela. Broni go przed zlym aniolem Samaelem /a nie Szymonem.. skad Szymon?/. Michal byl tym, ktory oglosil Sarze nowine o tym, ze urodzi syna. Michal zwyciezyl wojska Sennacheryba i dokonal wielu innych wyczynow. Jak mawial pan Michal Jerzy Wolodyjowski "Michal zacnemu komunikowi w niebie przewodzi".

Gabriel tez wykonywal wazne polecenia.
Odwiedzil Abrahama, przed zniszczeniem Sodomy. Ocalil Tamar od kary spalenia zywcem. Uratowal Jozefa od zemsty Potifara. Nauczyl takze Jozefa w plynnym poslugiwaniu sie siedemdziesiecioma jezykami.
On to takze udzerzyl w pupe malego Mojzesza, aby ten zaczal plakac i wzbudzil tym wspolczucie u egipskiej ksiezniczki.
Takze zwrocil dlonie Mojzesza w strone rozzarzonych wegli w znanej probie "korony i zaru". Uratowal rowniez z plomieni Ananiasza, Miszaela i Azariasza.

Historie pozostalych dwu aniolow "glownych " - Rafaela i Uriasza, sa mniej barwne. Rafael razem z Michalem i Gabrielem odwiedzil Abrahama. Uriel natomiast, ktorego imie znaczy "SwiatloPana" pomaga w poznaniu Tory.
Gabriel jest ksieciem ognia. Jurkemi - gradu. Radija - deszczu. Rahab - morza. Lajla - nocy. Duma - ksieciem i aniolem smierci.
Inni wazniejsi ksiazeta anielscy, nie nazwani po imieniu, bo imiona sa zbyt straszne by je uslyszec, to ksiaze aniol gehenny i ksiaze swiata. Pozniej, juz w czasach wczesnorzymskich, ksiaze swiata nazwany zostal Metatronem.
Warto takze wspomniec aniola Sandalfona, ktory jest tak wysoki, ze roznica wzrostu pomiedzy nim, a innymi aniolami rowna sie odleglosci, ktora przejdzie czlowiek przez piecset lat.
Jezeli natomiast chodzi o bunt aniolow, to sprawa jest nieco bardziej skomplikowana.

Na poczatku Tory, zlo reprezentowane jest przez postac weza. Nie ma jednak nigdzie wskazowki, czy byl upadlym aniolem, czy tez Szatanem z Ksiegi Hioba. Stary Testament /Tora/ wspomina jedynie bardzo ogolnie o upadku aniolow i buncie Lucyfera. Wszystkie informacje - ktore przekazaly Pani siostry Urszulanki ,PaniHaniu - biora swoj poczatek z tzw. Ksiegi Henocha, ktorej nowy i pelny tekst odkryto w wersji etiopskiej w XVIII wieku, ale oczywiscie ten tekst byl juz znany stulecia wczesniej i stanowil podstawe calej wczesnochrzescijanskiej demonologii /ktora - jak sama nazwa wskazuje - zajmuje sie demonami/.

Wedlug ksiegi Henocha, upadle anioly pod wodza Samyazy przybyly na Ziemie z Nieba i braly za zony kobiety ziemskie, z ktorego to zwiazku narodzili sie olbrzymi . Ksiega Henocha powoluje sie na Stary Testament /Tora/, w ktorym czytamy:
"I stalo sie wtedy, gdy sie ludzie poczeli rozmnazac na ziemi, a corki im sie zrodzily.
Ze, widzac synowie Bozy corki ludzkie, iz piekne byly, brali je sobie za zony, ze wszystkich, ktore sobie upodobali.
I rzekl Pan: Nie bedzie sie wadzil duch moj z czlowiekiem na wieki, gdyz jest cialem; i beda jego dni sto i dwadziescia lat.
A byli olbrzymowie na ziemi w one dni; nawet i potem, gdy weszli synowie Bozy do corek ludzkich, rodzily im syny. A ci sa mocarze, ktorzy od wieku byli mezowie slawni."
/Genesis, 6- 1:3/ /tlumaczenie ksiedza J.Wujka/ Konsekwencja tego zadawania sie corek ludzkich z synami Bozymi, bylo zeslanie na ziemie potopu.

Stary Testament wspominajac czarownice i czarownikow /piec razy/ Lucyfera wspomina jedynie raz, a wielu wybitnych filozofow zydowskich, jak np. Majmonides - przeczylo jego istnieniu. Szatan natomiast pojawia sie w opowiesci Hioba, ale jest juz wtedy sluga Boga, a przeciwnikiem jedynie czlowieka. W ogole postac upadlego aniola, szatana, Lucyfera, diabla - pojawia sie znacznie pozniej w literaturze talmudycznej i w kabale. Wymieniany jest takze w rekopisach znad Morza Martwego.

Talud Jerozolimski bardzo rzadko wspomina o " zastepach piekielnych", ale mnostwo o nich informacji w Talmudzie Babilonskim. Teksty kabalistyczne, ktore wywodza sie z Talmudu Babilonskiego czerpia takze informacje z bogatej demonologii arabskiej, a takze z inspiracji slowianskiej i germanskiej. Najpierw wiec Talmud babilonski wspomina o przywodcy aniolow, ktore przybyly na Ziemie /to wlasnie byl ich UPADEK/ . Jest to zly aniol Samyaza- Samael, ktory - stwierdza Talmud - jest jednoczesnie Szatanem i Aniolem Smierci. Bog pokonal go, ukaral ludzkosc potopem, a z Samaela uczynil wykonawce swoich najokrutniejszych, ale czesto koniecznych rozkazow. Wiele lat pozniej, gdy faraon nie chcial wypuscic Zydow z Egiptu ostatecznym srodkiem na zmiane postanowienia faraona, byla masakra PIERWORODNYCH synow w Egipcie. I wowczas wlasnie Aniol Smierci otrzymal polecenie wykonania rozkazu. Pozniej, juz z Kabaly mozemy sie dowiedziec wiecej o tej szczegolnie niebezpiecznej grupie demonow-"olbrzymow" zrodzonych ze wspolzycia seksualnego synow Bozych i ziemskich kobiet, a takze poznajemy imiona innych upadlych aniolow z armii Lucyfera:
Azazel /pojawia sie u Bulhakowa w "Mistrz i Malgorzata"/ , Belzebub, Asmodeusz, Lilith, Reszew, Agrat, Baal, Bilar.

Prawdziwy rozkwit zainteresowania cala sprawa nastepuje jednak dopiero w okresie chrzescijanstwa.

Nowy testament wspomina Szatana wielokrotnie. Jezus jest przeciez sam kuszony przez diabla, ktory nazywany zostaje Ksieciem Tego Swiata. W Drugim Liscie sw. Piotra /II- 2:4/ pojawia sie zdanie:

"Albowiem jesli Bog Aniolom, ktorzy byli zgrzeszyli, nie przepuscil, ale straciwszy ich do piekla, podal lancuchom ciemnosci, aby byli zachowani na sad.".

Dopierow w Apokalipsie wylania sie diabel, jako smok pokonany przez Michala i i jego aniolow i jest jednoznacznie identyfikowany z wezem i Szatanem / Ap. 12, 7:9; 20:2/. od Apokalipsy wlasnie nieokreslona i mglista wizja demonologiczna Starego Testamentu nabiera bardziej wyraznego sensu.

Wowczas w Persji pojawia sie prorok Mani, ktory cala swoja koncepcje religijno-filozoficzna opiera na historii Szatana i upadku aniolow. Mani stworzyl potezna herezje, znana pod nazwa MANICHEIZMU. Manicheizm przesladowany i zwalczany byl zarowno przez Zoroastrian, jak i Chinczykow i chrzescijan . Jednak przetrwal ponad szescset lat i nawet zrodzil dwie nowe herezje: Katarow i Bogumilow. Kosmologia manichejska mowi o smiertelnej wojnie toczacej sie pomiedzy Krolestwem Swiatla i Krolestwem Ciemnosci. Pomysl przyszedl z mitologii iranskiej, gdzie ksiazeta obu Krolestw byli synami jednego Boga. Manichejczycy oddawali caly swiat materialny we wladanie demonow - upadlych aniolow. Ludzkie cialo zaliczali rowniez do swiata meterialnego, a wiec przeczyli wcieleniu Chrystusa, ktory przybral postac materialna, ludzka.

Teoria, ze caly materialny swiat jest w pazurach diabla pojawila sie w II wieku takze w sektach gnostycznych, ktore w polaczeniu pozniej z ustaleniami manichejczykow daly najbardziej radykalny poglad na swiat i historie upadku aniolow.

Wedlug sw.Ireneusza, ktory poswiecil zycie, badaniu tego tematu, gnostycy i niektorzy manichejczycy wiezyli, ze to waz w raju, czyli upadly aniol Lucyfer, zwany takze wczesniej Samaelem jest glosicielem prawdy i wyslannikiem realnego Boga, o ktorym nic nie wiadomo, a bibilijny Jahwe byl stworca swiata, czyli materii, czyli zla. Manichejczycy i gnostycy podkreslali wiele nie-boskich cech charakteru Jahwe - msciwosc, gniew, czasmi nawet okrucienstwo - i uwazali, ze wskazuja one na fakt, ze nie jest on Bogiem milosci, Poniewaz w pierwszej czesci Genesis pojawia sie takze inna nazwa Boga - Adonai, uznali oni, ze ten ostatni musi byc prawdziwym Bogiem.

Czlowiek stworzony przez Boga-Adonai i umieszczony w Raju nie roznil sie wiele od innych zwierzat. I dopiero aniol Samael, ktory zrozumial, ze czlowiek moze stac sie jego sojusznikiem przeciwko Jahwe, podsunal czlowiekowi pomysl zjedzenia owocu z Drzewa Wiedzy Dobrego i Zlego - czyniac go w ten sposob czlowiekiem.

Jahwe wygnal wtedy czlowieka z raju i sprawa "przycichla". Ale aniol-buntownik, wraz z innymi aniolami zobaczywszy piekne "corki ludzkie", chcial przez kontakt seksualny z nimi stworzyc mieszanke materii z duchem, ktora moglaby pokonac zlo, czyli materie. /Aniolowie nie maja postaci materialnej, a moga sie jedynie w wcielac/.

Wtedy wlasnie Bog-Jahwe wyslal swoich aniolow pod wodza Michala, ktorzy pokonali upadle anioly, a czlowiek zostal ukarany potopem.

> Czy aniolowie sa duchami ? Czy mozna powiedziec, ze anioly sa swiete ?

Rozne nurty angelologii maja na te sprawy odmienne poglady.

Jedno jest pewne: anioly nie moga sie rozmnazac, sa niesmiertelne, jakkolwiek mimo niesmiertelnosci Bog moze je unicestwiac, nie wymagaja pozywienia takiego, jakie wymaga czlowiek, poniewaz zycie uzyskuja z blasku "szechiny"*/patrz nizej!/, nie ulegaja wplywom "jecer ha-ra" / zlego instynktu/, ale ulegaja normalnym ludzkim namietnosciom.

Ludzie i anioly maja trzy wspolne cechy: " moga zdobywac wiedze, maja wyprostowana postawe ciala, rozmawiaja w ludzkim jezyku".

Tak, anioly sa duchami, ale nie w takim znaczeniu, jak jest to rozumiane w potocznym rozumieniu tego slowa. Maja doradczy glos w sprawach decyzji podejmowanych przez Boga, ale ostateczna decyzja nalezy wylacznie do Niego. Jako ciekawostke mozna podac, ze anioly byly przeciwne stworzeniu czlowieka.

Anioly maja dzialac na rzecz dobra i sprawiedliwosci, ale sa takze anioly czyniace zlo.
Do najbardziej niebezpiecznych naleza: Af, Chema, Kecef, Maszchit i Meszalle. Oczywiscie wodzem zlych aniolow jest Samael, o czym juz wspominalem wczesniej. Zadaniem tego aniola jest roznoszenie po swiecie "jacer ha-ra" /zlych instynktow/. Bog pozwala mu to czynic, poniewaz bez zlych instynktow czlowiek nie mialby wolnej woli do czynienia Dobra.

Anioly nie maja nic wspolnego ze swietoscia w rozumieniu np. Kosciola Katolickiego, ale sam fakt, ze czerpia swa energie z szechiny, czyni je wypelnionymi substancja Ducha Swietego.

* /szechina jest to blask Boski, ktory kiedys przebywal w niskich regionach, ale po grzechu Adama szechina podniosla sie do pierwszego nieba, a po zabojstwie na Ablu przeniosla sie do drugiego, a pozniej jej poziom podwyzszal sie w czasie potopu, Wiezy Babel, Sodomy i Gomory oraz za czasow Niewoli Egipskiej. Kiedy indziej szechina obnizala sie za sprawa Abrahama, z powodu Izaaka , za Jakuba, za Lewiego, Kehata, Amrama i wreszcie za Mojzesza osiagnela poziom poczatkowy. Wedlug wielu interpretacji 'szechina" utozsamiana jest z "ruach ha-kodesz" czyli Duchem Swietym/.

To tak skrotowo, bo to temat na ksiazke, a nie krotki artykul.

Pozdrawiam.

Pawel Jedrzejewski RU8xx@aol.com

Armia Boga albo opowiesc o Upadlym Aniele Samaelu
czyli moja tak zwana polemika