Nowele i opowiadania - subiektywny wybór
Izaak Babel
KONKIN
Armia Konna
Praliśmy szlachtę pod Białą Cerkwią. Praliśmy, aż w niebie grzmiało. Z rana drasnęło mnie kapkę, ale rozrabiałem niezgorzej, w sam akurat. Aż już ku wieczorowi poszło. Jakoś zgubiłem się w brygadzie. Kozacząt niebożąt tylko piątka pęta się za mną. Naokoło rąbią, obejmując się niby pop z popadią; ze mnie jucha wali, koń z nóg leci... Jednym słowem - dwa słowa...
Wychynęliśmy ze Spirką Zabutym od lasku w bok, patrzymy - jak raz arytmetyka... Tak ze trzysta sążni od nas ni to obóz kurzy na drodze, ni to sztab. Sztab - dobra nasza! A jak obóz - jeszcze lepiej. Przyodziewa przecie u naszych chłopców w strzępach, a koszule takie, że dojrzałości płciowej nie sięgają.
- Zabutyj - mówię do Spirki - matkę twoją i tak, i owak, i na odwyrtkę. Daję ci głos, jako zapisanemu w kolejce mówcy, toż to ich sztab zmiata...
- Wiadoma rzecz, że sztab - mówi Spirka - ale ich ośmiu, a nas dwóch...
- Nadymaj żagle, Spirka - krzyczę - tak czy tak im pały przetrzepiem. Zginiemy za kiszony ogórek i rewolucję światową.
Kopnęliśmy się do nich. Dwóch sprzątnęliśmy z miejsca z pukawki. Trzeciego, widzę, już Spirka prowadzi do sztabu Duchonina* [To znaczy: zabija.] dla sprawdzenia dokumentów.
A ja w asa celuję. Atutowy as, cholera, ze złotym zegarkiem. Przycisnąłem go do chutorku. Chutorek cały w wiśniach i jabłoniach. Koń pod moim asem jak kupiecka córka, ale zgoniony i rozparł się. Rzuca pan generał cugle, mierzy we mnie z mauzera i robi mi dziurkę w nodze.
- Dobra nasza - mówię - będziesz moja, nogi rozłożysz.
Dałem gazu i pakuję w konia dwie kulki. Szkoda było ogierka. Czysty bolszewik był ten ogier - wypisz, wymaluj. Złoty jak pięciorublówka, ogon-wachlarz, nogi jak struny. Myślałem, że żywego dla Lenina dostanę, ale nic z tego. Zlikwidowałem konika. Położył się jak narzeczona i mój as na ziemi stanął. Porwał się w bok, potem obrócił się jeszcze raz i jeszcze jeden przeciąg w mojej osobie zrobił. Znaczy się, mam dziś już trzy odznaki za walkę z enpeelem.
"Panie Boże - myślę sobie - toż on, czego dobrego, ustrzeli mnie niespodziewanym sposobem".
Przygalopowałem do niego, a on już szablą się zasłania, a po policzkach łzy płyną, białe łzy, mleko ludzkie.
- Teraz to zarobię order! Poddawaj się, jaśnie wielmożny - krzyczę - dopókim ja żyw!
- Nie mogę - odpowiada dziadyga - ty mnie zarżniesz...
Aż tu Spirka przede mną, morda w pocie pływa, oczy świecą.
- Wasia - krzyczy - strach, ilu ludzi utrupiłem! A toż to generał, widzisz galon, mam życzenie go prześwidrować.
- Idź do takiej matki - mówię do Zabutego i złość mnie bierze - jego galon kosztował moją krew.
I moją kobyłą zaganiam generała do stodoły, siano w niej było. Cisza tam, ciemność, chłód.
- Pan - powiadam jemu - przykróć trochę swój fajer, bacz na swoją starość, poddaj mi się na miłość boską i odpoczniemy razem, pan.
A on dyszy tylko ciężko pod ścianą i pot ociera.
- Nie mogę - mówi. - Ty mnie zarżniesz. Budionnemu tylko oddam swoją szablę.
Budionnego mu dawaj. Ech, nieszczęścież ty moje! Widzę - zginie stary.
- Pan - krzyczę mu i płaczę, i zębami zgrzytam - słowo proletariackie, ja sam jestem najwyższy dowódca. Ty galonów na mnie nie szukaj, szarżę mam i tak. Moja szarża, proszę, muzykalny ekscentryk i salonowy brzuchomówca z Niżnego Nowgorodu... z Niżnego, nad Wołgą...
Bies mnie ogarnął. Tylko oczy generalskie mignęły przede mną jak latarnie. Obraza weszła we mnie jak sól w ranę, bo zobaczyłem, że nie wierzy dziad. Ścisnąłem wtedy, chłopcy, zęby, wciągnąłem brzuch, czerpnąłem powietrza i dalej go - po naszemu, po wojacku, po niżegorodzku, dowiodłem szlachcicowi brzuchomówstwa.
Zbielał wtedy jak papier, starowina, schwytał się za serce i osuwa się na ziemię.
- Wierzysz teraz Waśce ekscentrykowi, komisarzowi trzeciej niezwyciężonej kaw-brygady?
- Komisarz? - krzyczy.
- Komisarz - mówię.
- Komunista? - krzyczy.
- Komunista - mówię.
- W śmiertelną moją godzinę - krzyczy - w ostatnim moim tchnieniu, powiedz mi, Kozaku, bracie, czy naprawdę jesteś komunistą?
- Tak jest - mówię.
Siadł dziadyga na ziemi, całuje jakieś świętości zza pazuchy, łamie szablę i zapala pod krzaczastymi brwiami dwa światła, ognie dwa nad ciemnym stepem.
- Wybacz - mówi - nie poddam się komuniście. - Podaje mi rękę. - Wybacz - mówi - i rąb mnie po żołniersku...
To zdarzenie ze zwykłym sobie błaznowaniem opowiedział nam pewnego razu na postoju Konkin, polityczny komisarz N-ej kaw-brygady i trzykrotny kawaler Orderu Czerwonego Sztandaru.
- I do czegoście się, Wąska, dogadali z jaśnie wielmożnym?
- ...Ale... dogadasz się z takim! Honorowy. Tłumaczyłem mu tam jeszcze, a on ciągle swoje. Papiery mu wtedy wziąłem, mauzer, na siodełku tego dziwaka dotąd sobie jeżdżę. A potem, patrzę, krwią coraz bardziej broczę, straszny jakiś sen mnie ogarnia, w butach pełno krwi chlupie, był on mi tam w głowie...
- Ulżyłeś, znaczy, staruszkowi?
- Ano, zgrzeszyło się...
Tłum. Mieczysław Binom